Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri

Dörtlüklerle Kurulanlar

1.RÜBAİ

-Nazım şekli dörtlüktür.Tek dörtlükten oluşur.
-Şairin dünya görüşünü.felsefesini,tasavvufi düşüncesini ortaya koyar.
-Hayat felsefesi,ölüm,şarap,dünya nimetlerinden yararlanma gibi konular işlenir.
-Kafiye düzeni (a,a x,a)
-Aruz’un çeşitli kalıplarıyla yazılır.
-Az sözle çok şey anlatma sanatıdır.
-En önemli rübai şairi ömer hayam dır.
-İran edebiyatından edebiyatımıza geçmiştir.


Kimdir ki gamında nale vü zar etmez
Derdin sana nale ile ızhar etmez
Feryadına hiç kimsenin yetmezsin
Feryad ki feryad sana kar etmez



2.TUYUG

-Divan edebiyatına Türklerin kazandırdığı bir türdür.
-Halk edebiyatındaki mani’nin karşıtıdır.
-Şekil olarak Rübai ‘ ye benzer.
-Tuyug ta ölçü birliği vardır.
-Aşk,aşk acısı,şarap konuları işlenir.

Not:Bazı Tuyuglarda dört dizede kafiyeli olabilir.


Gönlüm oldu aşkının avaresi
Gamzenin gitmez gönülden yaresi
Derdime çok istedim derman veli
Yağ imiş lalinden özge çaresi


NOT: Tuyug ta hece sayısı eşittir fakat Aruz’un tek kalıbıyla yazılır.












3.MURABBA

-Nazım birimi dörtlüktür.
-Felsefi konular işlenir.
-Dörtlük sayısı 3-7 arasında değişir.
-Kafiyelenişi (a,a,a,a b,b,b,a c,c,c,a)



4.ŞARKI

-Nazım birimi dörtlüktür.
-Divan edebiyatına Türklerin kazandırdığı bir türdür.
-Bestelemek amacıyla yazılır.Bunun için Musiki’ye yakındır.
-Dörtlük sayısı 3-5 arasında değişir.Dördüncü mısralar tekrarlanır buna ‘Nakarat’ denir.
-Aşk,sevgi gibi konular işlenir.
-Halk deyimleri,günlük hayata dair söyleyişler şarkıda bulanabilir.
-En önemli şarkıcımız Nedim’dir.
-Kafiyelenişi (a,a,a,a(b) b,b,b,a)



Bentlerle kurulanlar


1.TERKİB-İ BEND

-Bend bölüm demektir.
-Her bend 7-10 beyitten oluşur.
-Bend sayısı 5-15 arasında değişir.
-Bendler birbirine vasıta beyiti denilen bendlerle bağlanır.Vasıta beyiti her bendten sonra değişir.
-Uyak düzeni Gazel’deki gibidir.
-Terkib-i bend de
*Talihten,hayattan şikayetler
*Dini,tasavvufi,felsefi düşünceler işlenir.
-En önemli şairi Bahdatlı Ruhi’dir.

2:TERCİH-İ BEND

-Şekil bakımından Terkib-i bend’e benzer.Farkı Terkib-i bend de her beyitte değişen vasıta beyiti Tercih-i bende değizmez.
-Bendler arasındaki bağıntı ayrı beyitle yapılır.
-Tercih-i bendlerde aynı konu işlenir.

3.TAHMİS (Beşleme)

-Gazel in üzerine 3 mısranın eklenmesiyle oluşan biçime denir.




4.TASDİS (Altılama)
-Gazel in üzerine 4 mısranın eklenmesiyle oluşan biçime denir.



5.TAŞTİR

-Gazel in bayitleri arasına 3 mısranın eklenmesiyle oluşan biçime denir.



6.MUHAMMES

-Beş dizelik bend lerden oluşan yazım biçimidir.


7.MÜSEDDES

-Altı dizelik bendlerden oluşan yazım biçimidir.

8. TARDİYE

-Muhammes’in özel bir bölümüdür.Muhammes aruz un her kalıbıyla fakat Tardiye tek kalıbıyla yazılır
-Uyak düzeni (4a,b 4c,b 4d,b)

saol payalşım için
edebiyat defterinden bakıp mı geçirdin ?

sağol kardeşim