tabgaçlar

Atilla’nın Macaristan’da oturduğu dönemde Türklerin bir kolu olan Tabgaçlar güneye Çin’e doğru yönelmişlerdi. 386-552 yılları arasında Çin’de egemen oldular. (Aslında Tabgaç sülâlesinden önce Hunların bir kolu 308 yılında kuzey Çin’e girmiş ve Çin imparatorunu esir almıştı.) Tabgaç Türkleri 442 yılında hakanları Tabgaç Tao (Topa Tao) ile Çin’in başkenti Lo-Yang’ı ele geçirdiler.(M.S.25 yılından itibaren Çin’in başkenti Çang-an yerine Lo-Yang olmuştu.) Vey hanedanlığını kurarak Çin’de hüküm sürdüler. Kendilerine “ulu, saygıdeğer” anlamına gelen Tabgaç denilen ve Hunlardan farklı bir boy olan bu Türkler, Çin’e öylesine damgalarını vurdular ki, Araplar ve Orta Çağ Yunanlıları bu ülkeyi Türklerin ülkesi olarak adlandırdılar.

Tabgaçların kuzey Çin’de hüküm sürmeleri üzerine Çin imparatorluk ailesi Güney Çin’e çekildi. Başkent olarak bugünkü Şanghay civarındaki Nanking’i yaptılar. Burayı 300 yıl boyunca başkent olarak kullandılar. Bu göçlerin Çinlilere bazı yararları oldu. Güney’e göç eden Çinliler, henüz Çinlileşmemiş olan yöre halkının da Çinlileşmesini sağladılar. Böylece geniş bir coğrafyadan dar bir alana sıkışan nüfus, ortak bir Çin kültürü oluşturdu.

Tabgaçlar, Çin’de zamanının en ünlü mağaraları olan Yun-Kang ve Lung-Min ile en büyük heykel çığırını açtılar. Bu mağaralar günümüze kadar gelen çok ender eserlerdendir. Tabgaçlar Wei sanatını geliştirdiler. Böylece yerleşik hale gelen Türklerin sanatta da neler yapabileceklerini gösteren ilk Türkler oldular.

Hükümdarları Tabgaç Siun’dan itibaren kendilerini Budizme verdiler. Budizmin Çin’deki yayılmasında etkili oldular. Çin’de Buddha kültürünü Tabgaçlar yerleştirmiştir denilebilir. Bu dönemde Tabgaç I. Hong dindarlığından dolayı tahtını bırakarak keşiş oldu. Budizmi kabulün sonunda ileri gelenler arasında Çinlileşmeler görüldü. Tabgaç (Topa) Kiao’dan sonra dul karısı Hu(518-528), devletin yönetiminde etkili oldu. Hu, Türk geleneğine göre yetişmiş bilge bir kadındı. Yaptığı çalışmalarla Türklerin Çinlileşmelerini durdurdu. Ancak Hu’nun ölümünden sonra 534 yılında imparatorluk ikiye bölününce Türklerin mücadele gücü azaldı. Bu dönemde bir başka Türk boyu olan ve ilk defa Türk adıyla anılan Göktürkler 552 yılında devletlerini kurdular. Elde kesin bilgiler bulunmamakla birlikte, Tabgaçların kendilerini halen Türk hisseden kısmının Göktürklere katılmış olmaları kuvvetle muhtemeldir. Çünkü, Avar (Juan-Juan) Hakanının kızını isteyen I. Göktürk Devleti’nin kurucusu Bumin Kağana, onlar kızlarını vermediler. Ama, Batı Tabgaç Devleti’nin Hakanı kızını Bumin Kağana verdi. Böylece arada bir dostluk oluştu. Kitabın ilgili bölümünde görüleceği üzere Bumin Kağan Avarlara karşı savaştı ve onları Avrupa’ya doğru sürdü.
__________________